ویتامین دی
ویتامین دی Vitamin D ، یک ویتامین محلول در چربی و خانواده آن شامل ویتامین D1 تا D3 است. هنگامی که بدن شما در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار می گیرد، به صورت طبیعی، ویتامین دی تولید می کند. همچنین این ویتامین از برخی غذاها و گیاهان و میوه ها بدست می آید.
ویتامین دی بر برخی عملکرد های حیاتی بدن ما تاثیر می گذارد. از مهم ترین آن می توان به تقویت و بهبود عملکرد سیستم ایمنی و نیز تنظیم جذب فسفر و کلسیم اشاره کرد. این ویتامین به طور مستقیم بر مقاومت استخوان ها و دندان ها، رشد متعادل بدن و مقاومت در برابر بیماری ها موثر است.
هنگامی که درباره ی یک رژیم غذایی دارای تعادل صحبت می کنیم، متوجه می شویم که میوه ها و سبزیجات، منبع اصلی ویتامین دی هستند. باتوجه به اینکه ویتامین دی، نقش مهمی در سلامت بدن ما ایفا می کند، میوه ها و سبزیجات غنی از ویتامین دی را باید اساس رژیم خود قرار دهیم. بنا بر این، بهترین راه درمان کمبود ویتامین دی، استفاده از میوه ها و سبزیجات غنی از ویتامین دی است.
کمبود ویتامین دی برای چه کسانی خطرناک است؟
افرادی که در معرض خطر بالای دریافت نکردن ویتامین D کافی هستند، شامل همه کودکان 1 تا 4 ساله و همه نوزادان (مگر اینکه بیش از 500 میلی لیتر شیر خشک در روز مصرف کنند)، می شود که باید یک مکمل روزانه، به طور مداوم در طول سال مصرف کنند.
کمبود ویتامین D می تواند منجر به ناهنجاری های استخوانی مانند راشیتیسم در کودکان و درد استخوان ناشی از بیماری ای به نام استئومالاسی در بزرگسالان شود. با توجه به تاثیر نور خورشید در تولید ویتامین دی، توصیه دولت ها بر مصرف قرص ها و مکمل های این ویتامین در فصل پاییز و زمستان است.
نقش و خواص ویتامین دی در بدن چیست؟
- تقویت عملکرد عضلات و نیز کاهش احتمال شکستگی های حاصل از افتادن
- حفظ سلامت قلب و عروق و ریه
- عملکرد صحیح سیستم ایمنی، عصبی و مغز
- رشد استخوان ها و داشتن دندان های قوی
- مبارزه با سلول های سرطانی
- مبارزه با بیماری های مختلف مثل ام اس
- تاثیر بر خلق و خو و کاهش استرس
- جلوگیری از خشکی پوست
- تاثیر بر کاهش وزن و رسیدن به وزن متعادل
محدوده صحیح ویتامین دی در بدن افراد مختلف
- برای نوزادان در گروه سنی بین 0 تا 12 ماه، محدوده 10 میکروگرم (mcg) یا 400 واحد بین المللی (IU) است.
- برای افراد در گروه سنی 1 تا 70 سال، محدوده طبیعی 15 میکروگرم یا 600 IU است.
- برای افراد بالای 70 سال، محدوده ایده آل 20 میکروگرم یا 800 IU است.
کمبود ویتامین دی
عوامل و علل مختلفی می توانند باعث کمبود ویتامین دی در بدن شما شود. هر عاملی که باعث شود شما میزان کمتری نور خورشید را دریافت کنید، میزان ویتامین دی تولیدی در بدن شما را کاهش می دهد. اگر شما در منطقه ای با ویژگی های زیر زندگی کنید، ممکن است ویتامین دی بدنتان کاهش یابد. این موارد عبارتند از:
- در منطقه ای با آلودگی بالا زندگی کنید.
- از ضد آفتاب استفاده کنید.
- بیشتر وقت خود را در داخل خانه بگذرانید.
- در یک شهر بزرگ زندگی کنید که ساختمان ها جلوی نور خورشید را بگیرند.
- پوست تیره تری داشته باشید (هرچه سطح ملانین بالاتر باشد، پوست شما ویتامین D کمتری می تواند جذب کند.)
در این صورت شما باید ویتامین دی را از منابع خوراکی-تغذیه ای دریافت کنید. اما قبل از آنکه سمت مکمل های تغذیه ای ویتامین دی برویم، بهتر است نشانه های کمبود آن را بررسی کنیم.
نشانه های کمبود ویتامین دی در بدن
- احساس خستگی مزمن و همیشگی
- مشکل در خواب
- دردهای استخوانی
- دیر بهبود یافتن زخم ها
- احساس افسردگی
- ریزش مو
غذاها و میوه های حاوی ویتامین دی:
یکی از سوالاتی که امروزه مخصوصا در فضای مجازی مطرح است، میوه های دارای ویتامین دی است. باید بدانیم که ویتامین دی تنها در میوه وجود ندارد، بلکه برخی دیگر از منابع نیز دارای ویتامین دی زیادی هستند. این منابع غذایی محدود عبارتند از:
- جگر و گوشت قرمز
- زرده تخم مرغ
- ماهی های روغنی همچون ساردین، سالمون و شاه ماهی
- مواد غنی شده مثل غلات صبحانه
- برخی میوه های خاص مثل موز و پرتقال
- صدف های خام
- روغن کبد ماهی
- شیر و شیر سویا
- قارچ
- اسفناج
خطرات ناشی از دریافت بیش از حد ویتامین دی
اگر مقادیر بیش از حد مکمل های ویتامین D مصرف کنید، قطعا عوارضی در پی خواهد داشت. با این حال، بعید است که این امر از طریق رژیم غذایی یا قرار گرفتن در معرض نور خورشید اتفاق بیفتد. زیرا بدن شما میزان ویتامین D تولید شده از طریق قرار گرفتن در معرض نور خورشید را تنظیم می کند. در صورتی که ویتامین دی بدن از حدی بالاتر رود، موجب افزایش شدید کلسیم خون می شود که طبیعتا اثرات منفی ای در بدن ایجاد می نماید:
- گیجی
- تشنگی شدید دوره ای و تکرار شونده
- درد شکم
- کم آبی و دهیدراته شدن
- استفراغ و حالت تهوع
- بی تفاوتی و بی حسی
مکمل ها و قرص های ویتامین دی:
مکمل های ویتامین D برای درمان بزرگسالانی استفاده می شود که مبتلا به کمبود شدید ویتامین D هستند . این کمبود ویتامین دی، منجر به از دست دادن محتوای مواد معدنی استخوان، درد استخوان، ضعف عضلانی و استخوان های نرم (استئومالاسی) می شود. به طور کلی این مکمل های ویتامین دی، اگر طبق برنامه زمانی مناسب مصرف شوند، برای بدن مفید می باشند.
عمل بای پس معده و کمبود ویتامین دی
افرادی که چاق هستند، سطح ویتامین D در خون آن ها کمتر است. ویتامین دی در بافت های چربی اضافی انباشته می شود. اما در صورت نیاز، به راحتی برای بدن در دسترس نیست. ممکن است برای دستیابی به سطح خونی مطلوب، به دوزهای بالاتر مکمل ویتامین D نیاز باشد. برعکس، با کاهش وزن افراد چاق، سطح ویتامین D خون افزایش می یابد.
در افرادی که تحت عمل جراحی بای پس معده قرار گرفته اند، معمولاً قسمت بالایی روده کوچک که ویتامین D در آن جذب می شود، برداشته می شود. بنابراین این افراد، قطعا به مکمل ویتامین دی نیاز دارند.
همان طور که مصرف به اندازه ی مکمل ویتامین دی، سبب سلامتی بدن می شود، مصرف بی اندازه آن، موجب مسمومیت می گردد. علائم مسمومیت با ویتامین دی عبارتند از: بی اشتهایی، کاهش وزن، ضربان قلب نامنظم، سخت شدن رگها و بافتها به دلیل افزایش سطح کلسیم خون، که به طور بالقوه منجر به آسیب به قلب و کلیه میشود.
هم چنین از آنجایی که ویتامین دی، بیشتر در محصولات لبنیاتی و حیوانی یافت می شود، کسانی که رژیم هایی همچون رژیم وگان می گیرند، در خطر کمبود ویتامین دی قرار دارند.