شیر
شیر( Milk) یک مایع مغذی است که برای سال ها جزئی ثابت از رژیم غذایی بشر بوده است. شیر که از غدد پستان پستانداران بدست می آید، غذای نوزادان را تشکیل می دهد. شیر با توجه به کاربرد فراوان در ساخت انواع فراورده های لبنی و غذایی، به عنوان سنگ بنای حوزه سلامت، غذا و سنت معرفی می شود. امروزه ترکیبات فراوانی مانند شیرموز، شیرکاکائو، شیر سویا و … در فروشگاه ها موجود است که معمولا از شیر گاو تهیه می شود و طرفداران زیادی در این حوزه دارد.
خواص شیر
تحقیقات نشان می دهد که شیر، یکی از غنی ترین مواد غذایی می باشد. این مایع سرشار از کلسیم، فسفر، پروتئین، منیزیم، زینک و برخی موارد ارزشمند دیگر است که می توان آن را به عنوان یک غذای کامل شناخت. به طورکلی برخی از مهم ترین خواص شیر عبارتند از:
- حفظ و بهبود سلامت دندان و نیز استخوان ها
- تامین انرژی مورد نیاز بدن
- کنترل و تنظیم اشتها
- تقویت پوست و مو
- بهبود سیستم ایمنی
- پیشگیری از انواع سرطان و ..
انواع شیر
امروزه مردم از شیرگاو، گوسفند، بز، شتر و گاومیش در تهیه انواع لبنیات مانند خامه، ماست، کره، شیرخشک و .. استفاده می کنند. شیر گاو پرمصرف ترین شیر جهان است که نقش پررنگی در صنعت لبنیات ایفا می کند. ترکیبات مختلفی از شیر پاستوریزه گاو بدست می آید که از معروف ترین آن می توان به شیرهویج، شیرعسل و .. اشاره کرد.
چرا شیر بدون لاکتوز؟ فرق شیر بدون لاکتوز با شیر معمولی چیست؟
بسیاری از مردم پس از مصرف شیر دچار برخی مشکلات گوارشی می شوند. افرادی که تحمل و توانایی هضم لاکتوز موجود در فراورده های لبنی را ندارند، حتی پس از مصرف یک لیوان شیر، با مشکلات گوارشی مثل حالت تهوع، استفراغ و درد در ناحیه شکم مواجه می شوند.
شیر بدون لاکتوز برای افرادی که نمی توانند شیر معمولی را هضم کنند، جایگزینی مناسب تلقی می شود. برای تهیه شیر بدون لاکتوز، آنزیم لاکتاز را به شیر اضافه می کنند. آنزیم لاکتاز، لاکتوز را تجزیه می کند و بدین ترتیب شیر بدون لاکتوز تهیه می شود که بافت، طعم، مواد مغذی و رنگی شبیه به شیر معمولی دارد.
شیر متناسب با هر گروه سنی کدام است؟
اینکه چه نوع شیری برای نوزاد مناسب است یا اینکه کودکان از چه نوع شیری بهتر است تغذیه کنند، از موضوعاتی است که امروزه ذهن مادران را به خود مشغول کرده. در اینجا به بررسی این موضوع می پردازیم:
تا قبل از دوازده ماهگی، تغذیه کودک باید از شیر مادر یا شیر خشک های غنی شده با آهن باشد. شیر گاو برای نوزادان مناسب نیست. زیرا مواد مغذی موجود در آن اندک است. از طرفی هضم شیر گاو برای نوزادان، به دلیل وجود مواد معدنی و پروتئین ها دشوار می باشد. بنابرین رعایت نکردن این موضوع می تواند باعث کم خونی نوزاد شما گردد.
کودکان بزرگتر از 12 ماه می توانند برای تغذیه خود از شیر کامل استفاده کنند. طبق تحقیقات انجام شده، بهتر است کودکان 1 تا 2 سال، بیش از 2 تا 3 فنجان شیر در روز مصرف نکنند. همچنین مقدار شیر توصیه شده برای کودکان 2 تا 3 سال، حدود 2 فنجان شیر در روز و برای کودکان 4 تا 8 سال حدود ½ تا 2 فنجان در روز می باشد. دلیل محدودیت در مصرف شیر کودکان آن است که تغذیه بیش از حد از شیر، اشتهای کودک را کاهش داده و باعث می شود سایر مواد مورد نیاز بدن تامین نشود.
مقدار مصرف مناسب شیر برای بزرگسالان، سه فنجان شیر در روز یعنی حدود 732 میلی لیتر می باشد. این مقدار برای تامین میزان کلسیم روزانه، پروتئین و.. توصیه می شود.
امروزه شیر های مختلف با سطوح چربی متفاوت در بازار موجود می باشد. شیر کامل معمولا به نام شیر معمولی نیز شناخته می شود. دلیل این نامگذاری عدم ایجاد تغییر در سطح چربی آن است. با تغییر در سطح چربی موجود در شیرکامل و کاهش آن،شیر کم چرب و بدون چربی به دست می آید.
محتوای محبوب ترین شیر ها عبارتند از:
1-شیر کم چرب 1 % چربی
2-شیر کامل 3.25 %
3-شیر بدون چربی کمتر از 0.5 % چربی
برخلاف تصور عموم جامعه که مصرف بیش از اندازه شیر را مفید می دانند،نه تنها مفید نبوده بلکه زیان های بسیاری دارد. به طور کلی مصرف بیش از حد شیر تاثیرات منفی روی دستگاه گوارش، قلب و عروق و پوست و مو می گذارد.این تاثیرات در بخش های مختلف به شکل های متفاوتی بروز میکند. در پوست، به شکل اگزما، آکنه و جوش زدن، در سیستم قلب و عروق باعث گرفتگی و رسوب کلسترول در دیواره عروق و در سیستم گوارش باعث برخی آلرژی ها، عدم تحمل لاکتوز و .. می شود.
برای نگهداری شیر در یخچال باید نکات زیر را در نظر گرفت.
1-دمای مناسب:شیر باید در دمای حدودا 4 درجه سلسیوس نگهداری شود.بنابراین بررسی و کنترل عملکرد یخچال بسیار حائز اهمیت است.
2-مدت زمان نگهداری:در صورتی که شیر باز شده باشد باید نهایتا تا یک هفته مصرف شود.شیر بازنشده را طبق تاریخ انقضای درج شده روی بسته مصرف می کنیم
3-محل نگهداری:گفتیم که شیر باید در یک مکان با دمای حدود 4 درجه نگهداری شود.بهتر است شیر در بخش های مرکزی یخچال گذاشته شود زیرا دمای درب یخچال ممکن است نوسان داشته باشد.